De Buurtsportcoach Academy Overijssel (2015)

Bij de ontwikkeling en uitvoering van het scholingsaanbod van de Buurtsportcoach Academy wordt intensief samengewerkt met Hogeschool Windesheim (opleiding Sport & Bewegen, Christelijke Academie Lichamelijke Opvoeding). Het project wordt mogelijk gemaakt door een subsidie van de provincie Overijssel. De gemeente Raalte is penvoerder, Sportservice Overijssel provinciaal projectcoördinator en uitvoerder.

Aanleiding

Het ministerie van VWS geeft gemeenten de mogelijkheid om het aantal combinatiefuncties uit te breiden met de aanstelling van extra buurtsportcoaches. De buurtsportcoach mag voor alle leeftijden en doelgroepen worden ingezet. Dit betekent dat van de, in veel gevallen, jonge en onervaren buurtsportcoach een multifunctionele inzet wordt gevraagd. Een inzet voor meerdere doelgroepen en met een verscheidenheid aan partners in de werkvelden sport, onderwijs, kinderopvang, ouderenvoorzieningen, (jeugd)zorginstellingen en de buurt. Deze ontwikkeling vraagt om andere competenties van de buurtsportcoach dan alleen kennis van sport en bewegen.

Uit landelijk en provinciaal onderzoek is gebleken dat combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches behoefte hebben aan goede begeleiding door de werkgever, kennisuitwisseling in regionaal/lokaal verband en een (digitaal) platform voor uitwisseling van kennis, vragen en ervaringen.

Diverse gemeenten hebben daarnaast aangegeven ondersteund te willen worden in het coachen en begeleiden van de buurtsportcoaches, zodat zij nog beter in staat zijn hun taken uit te voeren. Dit was voor tien gemeenten in Overijssel aanleiding om gezamenlijk met Sportservice Overijssel een aanvraag in te dienen bij de provincie Overijssel in het kader van de Subsidie Ondersteuning uitvoering Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Na honorering zijn alsnog drie extra gemeenten ingestapt.

Hoofddoelstelling

De Buurtsportcoach Academy geeft een kwaliteitsimpuls aan de kennis en vaardigheden van buurtsportcoaches waardoor zij in staat zijn de maatschappelijke betekenis van sport en bewegen (beter) te benutten voor het sportief participeren van kwetsbare burgers in de gemeente.

Subdoelstellingen

1. het vraaggericht (door)ontwikkelen van competenties bij buurtsportcoaches ten behoeve van bovenstaande hoofddoelstelling;
2. het uitwisselen en delen van kennis en ervaringen tussen buurtsportcoaches op lokaal/regionaal en provinciaal niveau;
3. het doorontwikkelen van het bestaande digitale kennisplein voor uitwisseling van kennis, vragen, ervaringen en documenten.

Inventarisatie

Om een adequate invulling te kunnen geven aan de Buurtsportcoach Academy zijn zowel de buurtsportcoaches, de cultuurcoaches en hun gemeentelijke coördinatoren bevraagd. Men was het grotendeels eens over de onderwerpen die aan bod zouden moeten komen, namelijk:

• Oriëntatie op de omgeving
  De functie van de buurtsportcoach/cultuurcoach in beleidsmatig perspectief (AWBZ/Wmo). Meer inzicht in de taak en organisatie van sportaanbieders/buurtorganisaties/onderwijs/zorg- en welzijnsinstellingen en de sport- en cultuurinfrastructuur in relatie tot het sport- en beweegbeleid, de Wmo en het lokale gezondheidsbeleid. Ook het samenwerken met en het verbinden van regionale en landelijke partners en initiatieven is een gewenst onderwerp voor bijscholing.
   
• Organiserend vermogen
  Het organiseren en uitvoeren van sport- en zorgtrajecten, bewegings- en vrijetijdsactiviteiten en het samenstellen van een aanbod ter bevordering van de sportieve- en culturele ontwikkeling van jongeren, ouderen en mensen met een beperking.
   
• Aandacht voor bijzondere doelgroepen
  Meer kennis van de doelgroepen mensen met een beperking, kinderen van 0-12 jaar en jongeren. Het communiceren met de doelgroepen en het signaleren van gedragsproblemen en omgaan met gedragsstoornissen en agressiviteit.
   
• Ontwikkelen van de eigen professionaliteit
  Aandacht voor onderzoek & monitoring en de toepassing ervan. Meer kennis van financiën, projectmatig werken en timemanagement.
  Op basis van deze uitkomsten is vervolgens door Sportservice Overijssel en Hogeschool Windesheim het volgende aanbod Buurtsportcoach Academy samengesteld.

Aanbod Buurtsportcoach Academy

Scholingsaanbod

Het scholingsaanbod bestond uit:

• zes centrale Masterclasses waarbij op thema’s de verdieping is gezocht onder leiding van experts;
• drie intervisiebijeenkomsten waarbij men de gelegenheid kreeg om in kleine groepen van en met elkaar te leren aan de hand van diverse intervisiemethodieken;
• zes werkbezoeken op locatie waarbij een gemeente of organisatie als gastheer de deelnemers een kijkje in de eigen keuken liet nemen over hun good practice;
• vier ‘intervisie op maat’ trajecten waarbij een gemeente met de eigen collega’s op basis van voor hun actuele onderwerpen de verdieping zochten;
• twee bijeenkomsten voor de gemeentelijke coördinatoren van de buurtsportcoaches, namelijk een tussentijds evaluatiemoment en een ontbijtbijeenkomst over de continuering van de buurtsportcoach functies.

Coaching on the job

Eén deelnemende gemeente heeft ingezet op een intensiever ‘coaching on the job’ traject. De buurtsportcoaches zijn in hun alledaagse werkzaamheden intensief ondersteund en begeleid door diverse adviseurs van Sportservice Overijssel.

“De coaching on the job brengt ons veel. We zijn veel professioneler gaan werken. In het begin deden we soms maar wat. Nu pakken we zaken gestructureerd op, waarbij we eerst goed kijken waar de behoefte ligt en nadenken over de doelen. Ik ervaar meer rust in mijn werk, omdat ik meer zelfvertrouwen heb, beter weet hoe dingen aan te pakken en meer op routine kan doen. Ook merk ik dat ik meer inzicht heb gekregen in bepaalde gemeentelijke ontwikkelingen zoals de Wmo en de decentralisaties en meer kennis heb over bepaalde werkwijzen, bijvoorbeeld hoe betrek ik jongeren bij de ontwikkeling van een beweegtuin.” – buurtsportcoach

Kennisplein

Een van de doelen was het door ontwikkelen van een bestaand digitaal Kennisplein voor uitwisseling van kennis, vragen, ervaringen en documenten. Uit de evaluatie is inmiddels gebleken dat er nauwelijks interactief gebruik wordt gemaakt van dit medium. Voornaamste reden is dat er in de praktijk te weinig tijd is om dit op een effectieve wijze met elkaar te organiseren.

Ondersteuning monitoring en evaluatie

Meerdere gemeenten zijn door de onderzoekers van Sportservice Overijssel ondersteund en begeleid bij het lokaal zichtbaar maken van effecten en resultaten. Tevens heeft Sportservice Overijssel in 2015 een provinciaal onderzoek uitgevoerd naar de effecten van de inzet van combinatiefunctionarissen en buurtsportcoaches in Overijssel. De rapportage van dit onderzoek is te downloaden op de website van Sportservice Overijssel.

Tussenevaluatie

Na het eerste jaar heeft er een tussentijdse evaluatie plaats gevonden. Het aanbod is tegen het licht gehouden en de coaches en coördinatoren zijn wederom bevraagd naar hun bevindingen en wensen voor het tweede jaar.

Belangrijkste uitkomsten: 

• van de gekozen werkvormen masterclass, intervisie en lokale werkbezoeken scoorde intervisie het hoogst. Men heeft het gewaardeerd om met gelijkgestemden te sparren over de uitdagingen in de dagelijkse praktijk;
• het doel “het uitwisselen en delen van kennis en ervaringen” is na één jaar ruimschoots gehaald. “Het vraaggericht (door)ontwikkelen van competenties” is volgens een aantal niet altijd goed uit de verf gekomen. Dit behoeft aandacht voor het tweede jaar;
• de presentie van de deelnemers behoeft aandacht. De voornaamste reden van afwezigheid is dat de eigen agenda en verplichtingen van de verschillende opdrachtgevers het niet toe laat;
• de gevarieerdheid in de verschillende typen werkvormen tijdens de bijeenkomsten werd erg gewaardeerd;
• de wensen ten aanzien van de scholingsthema’s voor het tweede jaar liepen uiteen van onderwijs gerelateerde onderwerpen tot ‘subsidies’, ‘beleids-/procesmatig werken’ en ‘communicatie vaardigheden’.

Registerleraar.nl

De Buurtsportcoach Academy is toegelaten tot Registerleraar.nl. Bijeenkomsten in het kader van de Academy zijn door een registercommissie gevalideerd en gewaardeerd met studiebelastinguren. Buurtsportcoaches, met lesgevende taken binnen het onderwijs, die voldoen aan bepaalde criteria konden zich registreren. Alle ter validering aangeboden bijeenkomsten van de Buurtsportcoach Academy zijn door Registerleraar goed gekeurd.

Voorlopige conclusie

Het aanbod in het tweede jaar is bijna afgerond. Met nog één werkbezoek en een slotmasterclass op het programma, waarbij de certificaten worden uitgereikt, wordt de Buurtsportcoach Academy formeel afgesloten.

Voorlopige conclusie is dat de Buurtsportcoach Academy in een behoefte voorziet. Het was en blijft voor de toekomst wenselijk om deze betrekkelijk nieuwe beroepsgroep bij hun vaak complexe taken te ondersteunen en te faciliteren om op regelmatige basis kennis en ervaring met elkaar uit te wisselen.

Dat de Buurtsportcoach Academy in een behoefte voorziet blijkt ook uit het feit dat er gaandeweg andere gemeenten en buurtsportcoaches belangstelling toonden en bij bepaalde bijeenkomsten zijn aangehaakt.

Toekomst

Vanwege de positieve ervaringen hebben Hogeschool Windesheim en Sportservice Overijssel besloten door te gaan met het gezamenlijk organiseren en faciliteren van een (bij)scholingsaanbod voor buurtsportcoaches.

Daarnaast wordt onderzocht of er onder de buurtsportcoaches belangstelling bestaat voor het instellen van zogenaamde kenniskringen en/of studiegroepen. Een aantal buurtsportcoaches gaat gedurende een bepaalde periode onder begeleiding van een docent of lector en met ondersteuning van een aantal studenten van Hogeschool Windesheim, aan de slag met een thema of onderwerp. Afhankelijk van het thema wordt literatuurstudie, (praktijk)onderzoek of pilots ingezet om desbetreffend onderwerp verder uit te diepen en daarmee antwoord te geven op vooraf gestelde vragen.