Gezond en zelfstandig oud worden (offline) (2015)
De aftrap van het congres wordt verricht door wethouder Hans Adriani van de gemeente Nieuwegein. Hij geeft een kijkje in de keuken van het project Welzijn op Recept en hoe dit tot stand is gekomen. Het effect: een gezonde en actieve leefstijl heeft in zijn gemeente een stevige basis gekregen vanuit de eerstelijnszorg.
Gezonde leefstijl betaalt zich terug
Meteen daarna wordt ‘ouder worden’ op het scherpst van de snede gezet door Andrea Maier, hoogleraar interne geneeskunde met speciale aandacht voor gerontologie aan het VUmc Amsterdam. Zij gaat vooral in op regie op eigen leven: “Preventie, preventie! Wees een goed voorbeeld”, houdt zij de aanwezigen voor.
In onze huidige samenleving wordt het ons wel heel gemakkelijk gemaakt om lui te zijn en ongezond te eten. Voor veel problemen is er wel een technische of medische oplossing. Waarom dan nog pleiten voor een gezonde en actieve leefstijl? Of waarom jezelf druk maken om je zesjarige kind met behoorlijke overgewicht? (28% van de 6-8 jarigen heeft obesitas en overlijdt vroegtijdig). Er is altijd wel een oplossing, lees pilletje, voor. Toch?
Aan de hand van een aantal onderzoeken laat Andrea gelukkig zien dat je zelf invloed hebt op je levensloop. Je eigen (gezonde/actieve) leefstijl heeft voor 20% invloed op de duur van je leven: je redt het dus niet met medicijnen alleen. Investeren in een gezonde leefstijl, zelfs op latere leeftijd, heeft zin! Daarmee is de eerste stap gezet op dit congres: bewegen is nodig!
Uitgebreide samenvatting + sheets presentatie Andrea Maier
Met bewegen dubbele energiecrisis te lijf
Bewegingswetenschapper en lector Paramedische Ouderenzorg Mathieu de Greef vult Maiers verhaal aan door ons mee te nemen in ‘De vitale vergrijzing’, het managen van de dubbele energiecrisis bij veroudering. Enerzijds hebben ouderen te maken met een afname van hun energieverbruik omdat ze zich minder inspannen dan op jongere leeftijd. Ze sporten, fietsen en lopen minder en verrichten minder alledaagse taken. Anderzijds neemt het energieverbruik af door veroudering: minder reserves, afnemende spiermassa en cognitieve veranderingen.
Niet bewegen heeft volgens De Greef alleen maar negatieve effecten. “Het is belangrijk dat mensen lichamelijk fit blijven. Bewegen maakt mensen vitaler en zelfbewuster, maar heeft ook een positieve invloed op de hersenen. Mensen kunnen beter nadenken en communiceren als ze fit zijn. Bewegen is goed voor lichaam en geest.”
Iedereen kan daarmee op zijn eigen manier aan de slag, maar de boodschap van De Greef is dat de beweegnorm (30 minuten matig intensief bewegen per dag) te weinig is. Hij vindt 10.000 stappen per dag het minimum vereiste. Daar heb je anderhalf uur voor nodig, dus ik vraag me af of dat haalbaar is. Wil je verouderingseffecten tegengaan, dan is naast beweging ook specifieke training noodzakelijk, aldus De Greef.
Paneldiscussie en workshops
Het ochtendprogramma wordt afgesloten met een paneldiscussie onder de titel ‘Nederland verandert, maar wat doet de zorg?’ Deelnemers aan de discussie zijn onder meer Hans Adriani, Hans Agten (innovatiemanager bij zorgverzekeraar CZ) en Angela Jansen (directeur DrieGasthuizenGroep). De discussie wekt bij mij de indruk dat de zorgverzekeraar steeds de oplossing moet geven. Hans Agten weert zich door aan te geven dat je niet alles moet medicaliseren. Jammer dat er niet meer wordt gesproken over de wijze waarop we gaan samenwerken om vanuit de zorg beter in te spelen op de maatschappelijke ontwikkelingen.
In de middag zijn er diverse interactieve workshops, onder andere met ‘Praktische tips voor een seniorvriendelijke omgeving’ (Peter Bergmans, Grontmij), over de opmars van beweegpleinen (Olga Commandeur) en over het al eerder genoemde project ‘Welzijn op recept’ in de gemeente Nieuwegein. Die laatste workshop volg ikzelf en wordt verzorgd door Jan Joost Meijs, directeur van gezondheidscentrum De Roerdomp..
Welzijn op recept
Het project ‘Welzijn op recept’ is ontstaan vanuit de Beweegkuur en Bewegen op Recept. Boeiend om te horen hoe je vanuit bestaande concepten met je eigen ervaringen tot een passende aanpak kunt komen en hoe je daar vervolgens invulling aan geeft. ‘Welzijn op recept’ is bestemd voor mensen met psychosociale problemen. Dat zijn problemen als gevolg van een ingrijpende gebeurtenis in iemands leven (ziekte, overlijden partner, ontslag, relatieproblemen), die zich kunnen uiten in lichamelijke klachten, somberheid, stress en angstklachten. Medische of psychologische zorg is vaak niet nodig, maar er moet wel iets gebeuren om deze mensen hun veerkracht weer terug te laten vinden.
In Nieuwegein gebeurt dat door middel van welzijnsarrangementen, voorgeschreven door de huisarts en begeleid door een coach vanuit welzijnswerk. De arrangementen sluiten aan bij verschillende interesses van mensen (bijvoorbeeld sporten en bewegen, kunst en cultuur, natuurbeleving, koken) en helpen oorzaken van psychosociale problemen (bijvoorbeeld gebrek aan zelfvertrouwen, sociale contacten of zinvolle bezigheden) weg te nemen. Zo doen mensen mee aan activiteiten die het welzijnswerk organiseert, maar worden zij daar ook als vrijwilliger bij betrokken. Afgezien van de positieve resultaten voor de deelnemers, is in Nieuwegein een goede samenwerking tussen eerstelijnszorg en welzijnswerk tot stand gekomen. Belangrijk daarbij is dat de huisarts weet naar wie hij doorverwijst en dat hij een terugkoppeling krijgt over de resultaten.
- Presentatie Welzijn op Recept
- Reportage Welzijn op Recept (Eén Vandaag, 14 januari 2014, 6 min.)
- Welzijn op Recept. Handleiding voor de ontwikkeling en invoering van het welzijnsrecept. (Trimbos Instituut, herziene uitgave februari 2014)
Uitdaging gemeenten
Wat ik na deze workshop weer helder op mijn netvlies heb, is dat ook welzijn een hele belangrijke rol kan vervullen op het gebied van preventie, voor de gezondheid van mensen en dus ook voor de mate van participatie in wijken. Al met al een interessant congres, waar ik merk dat de werelden van zorg en bewegen steeds dichter bij elkaar komen, met welzijn als een belangrijke aanvulling. De kracht van preventie gaat zeker weer gelden. Het mooie is dat gemeenten wat dat betreft de kansen kunnen en mogen ontwikkelen. Aan hen de uitdaging om op lokaal niveau de juiste verbindingen tussen zorg, welzijn en sport/bewegen te maken.
Contactpersoon Kenniscentrum Sport
Jolanda de Zeeuw
E. jolanda.dezeeuw@kcsport.nl
T 06-21649576