Wat motiveert jongeren? (offline) (2015)

Verenigingen investeren veel in het werven van leden in de leeftijd vijf tot en met tien. Vaak met succes. Helaas stopt een groot deel van de jeugd weer als ze dertien à veertien jaar zijn. Daarmee worden alle eerdere inspanningen grotendeels teniet gedaan en dat is jammer. In de tabel hieronder staat het aantal leden dat in 2013 uitviel bij georganiseerde sport.

Sportuitval onder jongeren in beeld

Naast de KISS-cijfers is er in Nederland weinig onderzoek uitgevoerd naar sportuitval. Baar is één van de weinigen die wel in dit onderwerp is gedoken. In ‘Zorg voor jeugdsport’ (bekijk inhoudsopgave (pdf)) maakt hij onderscheid in individuele factoren, sociale sportomgeving, sportinterne condities en sportexterne condities. Kenniscentrum Sport vertaalde de theorie van Baar naar de doelgroep jongeren en in vier verschillende factoren: wat motiveert de jongeren, sociale invloeden, verenigingsfactoren en invloeden van buitenaf.

Zoals je op de kleurenafbeelding ziet, zijn er veel verschillende factoren waarom jongeren besluiten om wel of niet door te gaan met sport. Het fenomeen sportuitval is dan ook een complex onderwerp. De beslissing om te stoppen met sport is een proces. Uit gesprekken met sportuitvallers blijkt (Baar, 1991; Hofstede en Hümmels, 1994) dat deze beslissing niet klakkeloos wordt genomen. Aan de uiteindelijke afmelding gaat veelal een geleidelijk proces vooraf, waarin negatieve ervaringen, onmogelijkheden met de sportbeoefening en een hang naar alternatieven de overhand krijgen.

Wat motiveert de jongeren?

De sportende jongere heeft zijn eigen doelen, mogelijkheden en wensen. Als vereniging is het belangrijk om aandacht te hebben voor de intrinsieke motivatie en de beweegredenen van de individuele jongere om te gaan sporten en dat ook te willen blijven doen. Hoe beter de match tussen vraag en aanbod, hoe minder kans er is dat een jongere besluit om te stoppen bij de sportvereniging. Een grote rol hierbij spelen de trainer en coach, actieve jeugdparticipatie en het inzetten van rolmodellen. In onderstaande praktijkvoorbeelden lees je hoe sportverenigingen deze aspecten gebruiken om jongeren te motiveren voor sport.

Goed voorbeeld Sportbedrijf Dordrecht

Sportbedrijf Dordrecht zet volop in op het bereiken van jongeren. Arthur van Moorst, programmaleider breedtesport, vertelt: “We zagen een paar jaar terug dat we met ons aanbod lang niet alle jongeren bereikten. Niet zo gek natuurlijk, want je kunt jongeren van dertien tot achttien jaar niet over één kam scheren. Vandaar dat we in 2009 meer vanuit een marketinggedachte en op basis van segmentatie naar jongeren zijn gaan kijken.” Vier groepen, vier programma’s. Om te beginnen de groep die via de wijksport met zijn prestatieve karakter van wedstrijdjes en toernooitjes al goed aan zijn trekken kwam. “Daarnaast was er een hele groep meiden die het liefst alleen met andere meiden sportte”, zegt Van Moorst. “Een derde groep jongeren had niets met wedstrijden; die gingen hun eigen gang en waren al dik tevreden met filmpjes van coole trucs die je op een skateboard of BMX-fiets kan uithalen. En tot slot was er een groep meiden die niet wilde sporten om te presteren, maar wel om met hun lichaam bezig te zijn. Bijvoorbeeld om fit en gezond te blijven, of om er met een strak lijf goed uit te zien.” Voor elke hoofddoelgroep ontwikkelde Sportbedrijf Dordrecht een eigen activiteitenprogramma.

Lees meer over het praktijkvoorbeeld van Sportbedrijf Dordrecht (pdf).

Goed voorbeeld Challenge010

Ook de gemeente Rotterdam heeft veel aandacht voor deze aspecten. “Een goede trainer is essentieel”, vertelt Gwenda Tromp, projectleider van het jeugdsportprogramma Challenge010. In dit programma zijn voor trainers de aspecten persoonlijke aandacht en streetcredibilty erg belangrijk. Hiermee wordt bedoeld dat trainers als persoon een voorbeeldfunctie kunnen vervullen. Enerzijds omdat ze goed zijn in een sport en daarin iets hebben bereikt. Anderzijds ook omdat ze dicht bij de jongeren staan, bijvoorbeeld omdat ze uit dezelfde buurt komen of de taal van de straat spreken. Daarbij is het belangrijk dat er ten opzichte van de leerlingen sprake is van enige senioriteit of afstand in leeftijd en/of ervaring. Ook de betrokkenheid van de vakdocent vanuit school is voor 69% van de jongeren (heel) belangrijk. Zo blijkt uit het onderzoeksrapport ‘Challenge010 Werkzame mechanismen en de resultaten van het eerste jaar’ (pdf).

Lees meer over het praktijkvoorbeeld Challenge 010 (pdf).

Tips om te motiveren

Hieronder enkele tips om jongeren te motiveren voor sport. 

• Stem met de groep jongeren af welke doelen zij willen behalen in de trainingen en/of wedstrijden. Wat willen ze leren? Wat willen ze bereiken? Op welke manier vinden ze dat prettig? Op basis daarvan maak je als trainer een programma. Niet alle jongeren weten even goed wat ze graag willen. Door verschillende activiteiten aan te bieden en daar feedback op te vragen, kun je zicht krijgen op de voorkeuren en wensen van de deelnemers.
• Geef jongeren inspraak en ga als vereniging of trainer in gesprek met hen. Geef ze de ruimte om aan te geven hoe je hun plezier kunt vergroten. Wat is voor hen een leuk seizoen, welke activiteiten willen ze ondernemen, met wie en op welke momenten? Niemand kent hun behoefte beter dan de jongeren zelf.
• Kijk en luister als trainer goed naar de groep en de jongeren afzonderlijk en laat afhankelijk daarvan bepaalde kanten van jezelf zien. Je goede technische vaardigheden, een beetje humor, een goed gesprek en jouw spelinzicht. Zorg dat je de interesse van de groep krijgt en dat ze jou respecteren en waarderen. Ken de jongeren (vrijetijdsbestedingen, thuissituatie, verjaardag en interesses). Dit zorgt voor een sterke binding met de trainer en/of coach.

Alle tips staan in dit word-document “Wat motiveert jongeren – tips” beschreven.

Stappenplan voor sportclubs en scholen

In acht stappen naar een eigen aanpak om jongeren te behouden met bijbehorende tools. De beide stappenplannen zijn te vinden op http://sport.nl/.

Contact?

Wilt u contact met een expert op het gebied van het binden en behouden van jongeren bij sport? Neemt u dan contact op met een van de experts:

• Dorien Dijk van Kenniscentrum Sport
• Gerda op het Veld van NOC*NSF
• Jorg Radstake van NOC*NSF

Lees verder

Dit artikel is het eerste in een serie van vier, waarin Kenniscentrum Sport per artikel inzoomt op één van de vier hoofdfactoren bij het binden en behouden van jongeren bij sport. Lees de overige drie artikelen over:

• sociale invloeden,
• verenigingsfactoren en
• invloeden van buitenaf.